Chào mừng quý vị độc giả của ThethaoTonghop.net! Là một người đã “ăn bóng đá, ngủ bóng đá” Anh quốc trong nhiều năm, tôi hiểu rằng không có chủ đề nào gây nhiều tranh cãi và cảm xúc trái chiều hơn Bóng đá Anh Và Sự Phát Triển Của Công Nghệ VAR trong những mùa giải gần đây. Từ những tiếng la ó phản đối trên khán đài đến những dòng tweet bùng nổ sau mỗi quyết định gây tranh cãi, VAR đã thực sự trở thành một phần không thể tách rời, một “nhân vật chính” bất đắc dĩ trong các trận cầu đỉnh cao tại xứ sở sương mù. Liệu VAR là cứu cánh cho sự công bằng, hay là “kẻ phá bĩnh” giết chết cảm xúc thăng hoa của môn thể thao vua? Hãy cùng tôi mổ xẻ vấn đề này.
Sự xuất hiện của Video Assistant Referee (VAR) tại Premier League vào mùa giải 2019/20 đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử. Ban đầu, nó được kỳ vọng sẽ là “liều thuốc” đặc trị cho những sai lầm nghiêm trọng của trọng tài, những tình huống “bàn tay của Chúa” hay những pha vào bóng thô bạo bị bỏ sót. Nhưng thực tế lại phức tạp hơn rất nhiều. VAR len lỏi vào từng khoảnh khắc của trận đấu, từ việc xác định bàn thắng, phạt đền, thẻ đỏ trực tiếp cho đến nhận diện sai cầu thủ.
VAR hoạt động như thế nào tại Ngoại hạng Anh?
Để hiểu rõ hơn về tác động của VAR, trước tiên chúng ta cần nắm được cách thức hoạt động của nó tại giải đấu khắc nghiệt nhất hành tinh. Không giống như một số giải đấu khác, Premier League ban đầu áp dụng triết lý “can thiệp tối thiểu, lợi ích tối đa”, nghĩa là VAR chỉ vào cuộc khi có “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” từ trọng tài chính.
Một đội ngũ trọng tài VAR sẽ ngồi tại một trung tâm điều hành tập trung (thường là Stockley Park), theo dõi trận đấu qua nhiều góc máy khác nhau. Khi phát hiện một tình huống thuộc 4 trường hợp kể trên có dấu hiệu sai sót rõ ràng, họ sẽ thông báo cho trọng tài chính qua tai nghe. Trọng tài chính có thể:
- Chấp nhận thông tin từ VAR và thay đổi quyết định ngay lập tức (ví dụ: hủy bàn thắng do việt vị).
- Xem lại tình huống qua màn hình đặt bên đường biên (Referee Review Area – RRA) để tự mình đưa ra đánh giá cuối cùng (thường áp dụng cho các tình huống phạt đền hoặc thẻ đỏ).
- Giữ nguyên quyết định ban đầu nếu sau khi tham khảo VAR hoặc tự xem lại, ông cho rằng không có sai sót rõ ràng.
Tuy nhiên, chính cái ngưỡng “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” này lại là nguồn cơn của vô vàn tranh cãi, bởi tính chủ quan trong nhận định của từng trọng tài là không thể tránh khỏi.
Hành trình VAR đến với Bóng đá Anh: Những kỳ vọng và hoài nghi
Trước khi chính thức cập bến Premier League, VAR đã được thử nghiệm tại các giải đấu cúp như FA Cup và Carabao Cup. Quá trình này không hề suôn sẻ, với nhiều tình huống xử lý chậm chạp, thiếu nhất quán và gây khó hiểu cho người hâm mộ lẫn cầu thủ.
Nhớ lại những ngày đầu, sự xuất hiện của VAR mang theo cả hy vọng lẫn sự hoài nghi. Các nhà quản lý bóng đá Anh tin rằng công nghệ sẽ giúp giảm thiểu tối đa những quyết định sai lầm, mang lại sự công bằng tuyệt đối. Nhưng không ít người, bao gồm cả các HLV, cầu thủ và bình luận viên gạo cội, lo ngại rằng VAR sẽ làm mất đi tính tự nhiên, sự liền mạch và cả những cảm xúc bột phát vốn là một phần làm nên sự hấp dẫn của bóng đá. Liệu việc “soi” từng milimet trong một pha bóng có thực sự cần thiết?
Tác động của VAR: Ưu điểm và những tranh cãi không hồi kết
Không thể phủ nhận, VAR đã mang lại những thay đổi tích cực nhất định cho bóng đá Anh. Nhưng song song với đó, những vấn đề tiêu cực cũng ngày càng lộ rõ.
Mặt tích cực: Công bằng hơn, giảm sai sót nghiêm trọng?
- Giảm thiểu sai lầm rõ ràng: VAR đã sửa chữa không ít những quyết định sai lầm trắng trợn của trọng tài, đặc biệt là trong các tình huống việt vị hoặc bóng đã qua vạch vôi hay chưa. Những “bàn thắng ma” hay những pha phạm lỗi rõ ràng bị bỏ qua đã giảm đi đáng kể.
- Tăng tính răn đe: Sự hiện diện của VAR khiến các cầu thủ có xu hướng chơi “sạch” hơn, hạn chế các pha ăn vạ thô thiển hay những hành vi bạo lực kín đáo, bởi họ biết rằng mọi hành động đều có thể bị “mổ băng”.
- Hỗ trợ trọng tài: Trong những tình huống phức tạp, đông người và diễn ra với tốc độ cao, VAR cung cấp cho trọng tài chính một công cụ hữu hiệu để đưa ra quyết định chính xác hơn.
Mặt trái: Gián đoạn trận đấu, cảm xúc nguội lạnh và sự chủ quan?
Đây chính là khía cạnh gây tranh cãi nhiều nhất của Bóng đá Anh và sự phát triển của công nghệ VAR.
- Gián đoạn và chờ đợi: Những khoảng dừng kéo dài để VAR kiểm tra tình huống thường xuyên phá vỡ nhịp độ trận đấu, làm nguội đi sự hưng phấn của cầu thủ và khán giả. Cảm giác ăn mừng một bàn thắng rồi lại thấp thỏm chờ đợi VAR xác nhận (hoặc từ chối) thực sự là một trải nghiệm khó chịu.
- Vấn đề việt vị “milimet”: Việc kẻ vạch xác định việt vị bằng những khoảng cách cực nhỏ (vai áo, mũi giày) khiến nhiều bàn thắng đẹp mắt bị từ chối một cách nghiệt ngã, gây ra sự ức chế lớn. Liệu bóng đá có cần sự chính xác đến mức máy móc như vậy?
- Tính chủ quan vẫn tồn tại: Mặc dù có công nghệ hỗ trợ, quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào nhận định của con người (trọng tài chính và trọng tài VAR). Các tình huống chạm tay, phạm lỗi trong vòng cấm vẫn thường xuyên gây tranh cãi vì không có một tiêu chuẩn rõ ràng, nhất quán 100%. Cùng một tình huống, ở các trận đấu khác nhau, thậm chí bởi các tổ trọng tài khác nhau, có thể dẫn đến những quyết định khác biệt.
“VAR đang cố gắng tìm kiếm sự hoàn hảo trong một môn thể thao vốn không hoàn hảo. Đôi khi, chính những tranh cãi, những sai sót nhỏ lại là một phần tạo nên gia vị cho bóng đá,” – một bình luận viên kỳ cựu chia sẻ.
Phòng VAR Ngoại hạng Anh hiện đại với các trọng tài đang tập trung phân tích tình huống gây tranh cãi trên nhiều màn hình lớn
Những khoảnh khắc VAR đáng nhớ (và đáng quên) tại xứ sở sương mù
Kể từ khi được áp dụng, VAR đã tạo ra vô số tình huống đi vào lịch sử Ngoại hạng Anh, theo cả nghĩa tích cực và tiêu cực.
- Những pha việt vị “nách áo”: Không ít lần người hâm mộ phải lắc đầu ngao ngán khi các siêu phẩm bị từ chối chỉ vì một phần rất nhỏ của cơ thể cầu thủ (mà không được phép ghi bàn) nhô lên trước hậu vệ cuối cùng khi vạch kẻ được chiếu lên. Các tình huống của Raheem Sterling (khi còn ở Man City), Son Heung-min (Tottenham) hay Roberto Firmino (Liverpool) là những ví dụ điển hình.
- Tranh cãi về chạm tay: Luật về lỗi chạm tay liên tục thay đổi và cách diễn giải của VAR cũng không thống nhất, dẫn đến nhiều quả phạt đền gây tranh cãi. Tình huống bóng chạm tay Eric Dier (Tottenham) trong trận gặp Newcastle mùa 2020/21 là một ví dụ điển hình cho sự cứng nhắc và thiếu thực tế của luật lệ vào thời điểm đó.
- Quyết định thẻ đỏ: VAR đã giúp trọng tài rút lại thẻ đỏ sai, nhưng cũng có lúc “tư vấn” những thẻ đỏ gây ngỡ ngàng. Việc xác định mức độ nghiêm trọng của pha phạm lỗi vẫn là một vùng xám.
- Bàn thắng bị từ chối vì lỗi trước đó: Đôi khi, VAR “quay ngược thời gian” để phát hiện một lỗi nhỏ (như phạm lỗi hoặc việt vị) xảy ra ở giai đoạn xây dựng tình huống tấn công trước khi bàn thắng được ghi, khiến niềm vui của đội ghi bàn tan thành mây khói.
Những tình huống này không chỉ ảnh hưởng đến kết quả trận đấu mà còn tác động lớn đến tâm lý cầu thủ, huấn luyện viên và người hâm mộ.
Bóng đá Anh và sự phát triển của công nghệ VAR: Tương lai nào đang chờ đợi?
Nhận thức được những bất cập, Cơ quan Quản lý Trọng tài Chuyên nghiệp Anh (PGMOL) và ban tổ chức Premier League đã liên tục có những điều chỉnh để cải thiện hiệu quả và giảm bớt tranh cãi xung quanh VAR.
- Thay đổi ngưỡng can thiệp: Đã có những nỗ lực để nâng cao ngưỡng “sai sót rõ ràng và hiển nhiên”, trao nhiều quyền quyết định hơn cho trọng tài chính trên sân và hạn chế sự can thiệp không cần thiết từ VAR.
- Áp dụng công nghệ việt vị bán tự động (SAOT): Công nghệ này, đã được thử nghiệm thành công tại World Cup và Champions League, hứa hẹn sẽ đưa ra quyết định việt vị nhanh chóng và chính xác hơn, giảm thời gian chờ đợi và hạn chế các pha kẻ vạch thủ công gây tranh cãi. Việc Premier League áp dụng SAOT trong tương lai gần là điều được nhiều người mong đợi.
- Tăng cường giao tiếp: Đã có những đề xuất về việc công khai các đoạn hội thoại giữa trọng tài chính và đội ngũ VAR (như ở một số giải đấu khác) để tăng tính minh bạch và giúp người hâm mộ hiểu rõ hơn lý do đằng sau mỗi quyết định. Mùa giải 2023/24 đã bắt đầu thử nghiệm việc phát lại các đoạn âm thanh này trên truyền hình sau trận đấu.
- Đào tạo và nhất quán: PGMOL liên tục tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo để đảm bảo sự nhất quán trong việc áp dụng luật và quy trình VAR giữa các trọng tài.
Rõ ràng, VAR vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Hành trình của Bóng đá Anh và sự phát triển của công nghệ VAR là một chặng đường dài, đầy thử thách nhưng cũng cho thấy nỗ lực không ngừng để cân bằng giữa công nghệ và tinh thần cốt lõi của bóng đá. Để cập nhật những tin tức bóng đá Anh mới nhất về các thay đổi này, hãy thường xuyên truy cập ThethaoTonghop.net.
Màn hình lớn tại sân vận động Ngoại hạng Anh hiển thị công nghệ VAR đang kẻ vạch xác định tình huống việt vị cực kỳ sít sao
Góc nhìn chuyên gia: VAR có thực sự làm bóng đá tốt đẹp hơn?
Với tư cách là một chuyên gia theo dõi sát sao bóng đá Anh, tôi cho rằng VAR, về bản chất, là một ý tưởng tốt nhằm hướng tới sự công bằng. Không ai muốn đội bóng yêu thích của mình thua trận vì một sai lầm trắng trợn của trọng tài. VAR đã giúp loại bỏ phần nào những “vết nhơ” đó.
Tuy nhiên, cách thức triển khai và áp dụng VAR tại Anh quốc ban đầu còn nhiều lúng túng và thiếu sót. Sự ám ảnh về việc phải “soi” từng chi tiết nhỏ, sự thiếu nhất quán trong các quyết định và việc làm gián đoạn cảm xúc trận đấu là những điểm trừ lớn. Bóng đá không chỉ là về kết quả, mà còn là về cảm xúc, về những khoảnh khắc bùng nổ và cả những tranh cãi đời thường. VAR đôi khi đã can thiệp quá sâu, làm mất đi một phần linh hồn của môn thể thao này.
May mắn thay, những người làm bóng đá Anh đang cho thấy sự cầu thị. Những thay đổi gần đây và kế hoạch áp dụng công nghệ mới như SAOT là tín hiệu đáng mừng. Mục tiêu cuối cùng phải là làm sao để VAR trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực, hiệu quả, nhanh chóng và ít gây khó chịu nhất có thể, trả lại sân khấu chính cho các cầu thủ và những diễn biến trên sân cỏ.
Câu hỏi thường gặp về VAR trong bóng đá Anh
Dưới đây là một số câu hỏi mà người hâm mộ thường đặt ra về VAR tại Ngoại hạng Anh:
VAR kiểm tra những loại tình huống nào ở Ngoại hạng Anh?
VAR chỉ can thiệp vào 4 loại tình huống có thể thay đổi cục diện trận đấu: Bàn thắng/Không bàn thắng, Phạt đền/Không phạt đền, Thẻ đỏ trực tiếp, và Nhận diện sai cầu thủ (khi trọng tài phạt nhầm người).Ai là người đưa ra quyết định cuối cùng với VAR?
Trọng tài chính trên sân luôn là người đưa ra quyết định cuối cùng. VAR chỉ đóng vai trò tư vấn và cung cấp thông tin hoặc đề nghị xem lại tình huống.VAR có thực sự làm giảm tốc độ trận đấu không?
Có, việc kiểm tra VAR thường mất thời gian, từ vài chục giây đến vài phút, làm gián đoạn nhịp độ trận đấu. Tuy nhiên, các nỗ lực đang được thực hiện để tăng tốc quá trình này.Liệu VAR có hoàn toàn khách quan và loại bỏ hết tranh cãi?
Không. Mặc dù dựa trên công nghệ, việc diễn giải luật (đặc biệt là lỗi chạm tay, phạm lỗi) vẫn mang tính chủ quan của trọng tài. Do đó, tranh cãi vẫn có thể xảy ra, dù VAR giúp giảm các lỗi rõ ràng.Tương lai của VAR ở bóng đá Anh sẽ như thế nào?
VAR sẽ tiếp tục được sử dụng nhưng sẽ có những cải tiến. Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) dự kiến sẽ được áp dụng. Việc tăng cường minh bạch trong giao tiếp và nhất quán trong các quyết định là mục tiêu hàng đầu.
Lời kết
Bóng đá Anh và sự phát triển của công nghệ VAR là một câu chuyện vẫn đang tiếp diễn. Nó phản ánh sự giằng co giữa mong muốn công bằng tuyệt đối và việc bảo tồn những giá trị cảm xúc truyền thống của môn thể thao vua. VAR không phải là một cây đũa thần, nó có ưu điểm và nhược điểm rõ ràng. Hành trình tối ưu hóa VAR để nó phục vụ tốt nhất cho bóng đá, giảm thiểu tranh cãi và không làm mất đi sự hấp dẫn vốn có của Premier League vẫn còn ở phía trước.
Là người hâm mộ, chúng ta có thể yêu hoặc ghét VAR, nhưng không thể phủ nhận rằng nó đã và đang định hình lại cách chúng ta xem và trải nghiệm bóng đá Anh. Bạn nghĩ sao về vai trò của VAR? Liệu những cải tiến trong tương lai có giải quyết được các vấn đề hiện tại? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé! Cảm ơn đã theo dõi bài viết trên ThethaoTonghop.net!
