Sự trở lại của Xavi Hernandez trên băng ghế huấn luyện đã đánh dấu một chương mới cho Barcelona, đặc biệt là trong việc tái định hình và phát triển chiến thuật tấn công, quay về với những giá trị cốt lõi của CLB nhưng được pha trộn với những yếu tố hiện đại. Trọng tâm trong cách Barcelona xây dựng lối chơi tấn công dưới thời Xavi là sự phục hồi và tối ưu hóa “Juego de Posición” – lối chơi định vị trứ danh.
Nguyên tắc cơ bản là kiểm soát bóng vượt trội, nhưng không chỉ đơn thuần là giữ bóng. Mục tiêu là di chuyển quả bóng một cách có chủ đích để kéo giãn đội hình đối phương, tạo ra khoảng trống và tìm kiếm cầu thủ tự do (“hombre libre”). Các cầu thủ được yêu cầu định vị chính xác trên sân, tạo thành các mạng lưới tam giác phối hợp linh hoạt, cho phép luân chuyển bóng nhanh và thoát pressing hiệu quả. Chiều rộng sân được tận dụng tối đa bởi các cầu thủ chạy cánh, trong khi các không gian giữa hàng tiền vệ và hậu vệ đối phương (half-spaces) được khai thác liên tục.
Một yếu tố quan trọng khác là pressing tầm cao ngay sau khi mất bóng (gegenpressing). Xavi yêu cầu các cầu thủ phải gây áp lực quyết liệt trong vòng vài giây đầu tiên sau khi mất quyền kiểm soát, nhằm đoạt lại bóng ngay trên phần sân đối phương. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ bị phản công mà còn tạo ra cơ hội tấn công nhanh từ những vị trí thuận lợi, khi đối thủ chưa kịp tổ chức lại đội hình phòng ngự. Sự đồng bộ và cường độ cao trong khâu pressing là chìa khóa để duy trì áp lực tấn công liên tục.
Vai trò của các cầu thủ chạy cánh trở nên cực kỳ quan trọng. Họ thường được yêu cầu bám biên để kéo giãn hàng thủ đối phương theo chiều ngang, tạo điều kiện cho các tiền vệ và hậu vệ biên có khoảng trống để xâm nhập vào trung lộ hoặc khu vực half-space. Khả năng đi bóng một đối một và tạt bóng chính xác của các winger như Ousmane Dembélé (trước đây) hay Lamine Yamal là vũ khí lợi hại để mở khóa các hàng phòng ngự lùi sâu.
Phân tích chiến thuật tấn công biên của Barcelona dưới thời Xavi Hernandez, tập trung vào vai trò cầu thủ chạy cánh giữ chiều rộng sân.
Ở tuyến giữa, Xavi ưu tiên những tiền vệ có khả năng kiểm soát bóng, tư duy chiến thuật tốt và thực hiện những đường chuyền xuyên tuyến (line-breaking passes). Sự kết hợp giữa các tiền vệ điều tiết nhịp độ (như Frenkie de Jong, İlkay Gündoğan) và các tiền vệ sáng tạo, có khả năng xâm nhập vòng cấm (như Pedri, Gavi) tạo nên một trục giữa linh hoạt, vừa kiểm soát thế trận, vừa tạo ra đột biến. “Quy tắc người thứ ba” (third man run) được áp dụng thường xuyên, nơi một cầu thủ di chuyển không bóng để nhận đường chuyền từ đồng đội thứ hai, sau khi đồng đội thứ nhất đã thực hiện đường chuyền ban đầu để thu hút đối phương.
Sơ đồ mô tả cách Barcelona kiểm soát tuyến giữa bằng lối chơi định vị dưới sự chỉ đạo của huấn luyện viên Xavi.
Hậu vệ biên dưới thời Xavi không chỉ đơn thuần phòng ngự và tạt bóng. Họ thường xuyên được khuyến khích dâng cao, đôi khi bó vào trong chơi như một tiền vệ bổ sung (inverted fullback) để tạo lợi thế quân số ở khu vực trung tâm và giải phóng không gian cho các cầu thủ chạy cánh. Sự di chuyển linh hoạt này đòi hỏi sự thông minh chiến thuật và khả năng phối hợp nhịp nhàng với các tiền vệ. Alejandro Balde hay João Cancelo là những ví dụ điển hình cho vai trò này.
Việc khai thác các “không gian nửa” (half-spaces) – khu vực nằm giữa trung vệ và hậu vệ biên của đối phương – là một đặc điểm nổi bật trong cách tấn công của Xavi. Các tiền vệ tấn công hoặc thậm chí hậu vệ biên xâm nhập vào khu vực này để nhận bóng, tạo ra sự khó đoán và các tình huống nguy hiểm trực diện hơn so với việc chỉ tập trung tấn công biên. Đây là khu vực lý tưởng để thực hiện các đường chuyền quyết định hoặc các cú sút xa.
Vai trò của tiền đạo cắm cũng được điều chỉnh. Ngoài nhiệm vụ ghi bàn, Robert Lewandowski hay các tiền đạo khác được yêu cầu tham gia nhiều hơn vào việc liên kết lối chơi, làm tường, kéo giãn hậu vệ đối phương để tạo khoảng trống cho đồng đội xâm nhập. Khả năng di chuyển không bóng và đọc tình huống của tiền đạo là yếu tố then chốt để hệ thống tấn công vận hành trơn tru.
Bên cạnh đó, các tình huống cố định cũng được chú trọng hơn như một phương án tấn công bổ sung. Xavi và ban huấn luyện dành thời gian để xây dựng các bài phối hợp đá phạt góc, đá phạt trực tiếp nhằm tận dụng chiều cao và khả năng không chiến của một số cầu thủ.
Tóm lại, Cách Barcelona Phát Triển Chiến Thuật Tấn Công Dưới Thời Xavi là sự kết hợp giữa việc quay về bản sắc với lối chơi định vị, kiểm soát bóng làm nền tảng, đồng thời tích hợp các yếu tố hiện đại như pressing tầm cao, sự linh hoạt vị trí của hậu vệ biên, và khai thác hiệu quả các không gian nửa. Mặc dù vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và đối mặt với những thách thức, định hướng chiến thuật tấn công mà Xavi xây dựng rõ ràng đang mang lại những nét tích cực và hứa hẹn cho tương lai của đội bóng xứ Catalan.
