Bóng đá Ý, hay “Calcio”, không chỉ là một môn thể thao mà còn là niềm đam mê, là văn hóa và là niềm tự hào dân tộc. Lịch sử của các câu lạc bộ Ý tại đấu trường châu Âu là một bản hùng ca đầy rẫy những chương huy hoàng, những chiến tích lẫy lừng, nhưng cũng không thiếu những nốt trầm và cả những thất bại cay đắng. Câu chuyện này phản ánh sự thăng trầm của chính nền bóng đá xứ sở hình chiếc ủng qua từng giai đoạn.
Thời kỳ hoàng kim rực rỡ nhất của các đội bóng Ý tại châu Âu có lẽ là giai đoạn cuối thập niên 80 và xuyên suốt thập niên 90. Serie A khi đó được xem là giải đấu hấp dẫn và danh giá nhất hành tinh, quy tụ những ngôi sao kiệt xuất nhất thế giới. AC Milan dưới sự dẫn dắt của Arrigo Sacchi và sau đó là Fabio Capello đã thống trị Cúp C1/Champions League với lối chơi pressing tổng lực đầy mê hoặc và một đội hình huyền thoại gồm những Baresi, Maldini, Gullit, Van Basten, Rijkaard. Họ không chỉ giành chiến thắng mà còn định hình lại chiến thuật bóng đá châu Âu.
Trong khi Milan làm mưa làm gió ở Cúp C1, các đội bóng Ý khác cũng khẳng định sức mạnh tuyệt đối ở các giải đấu còn lại. Juventus với những ngôi sao như Platini, Baggio, Vialli, Ravanelli và sau này là Del Piero, Zidane dưới thời Lippi, liên tục tiến sâu và gặt hái thành công ở cả Cúp C1 và Cúp C2 (UEFA Cup). Inter Milan cũng có những giai đoạn thành công ở Cúp UEFA với những ngôi sao Đức như Matthäus, Klinsmann, Brehme. Ngay cả những đội bóng như Sampdoria (với cặp bài trùng Vialli-Mancini) hay Parma (thế hệ vàng Buffon, Cannavaro, Thuram, Crespo, Veron) cũng tạo nên những bất ngờ thú vị, giành được Cúp C2 (Cup Winners’ Cup) và Cúp UEFA, góp phần tô đậm sự thống trị của Calcio. Giai đoạn này chứng kiến các trận chung kết cúp châu Âu thường xuyên có sự góp mặt, thậm chí là cuộc nội chiến của các đại diện Serie A.
Bước sang thế kỷ 21, dù Serie A không còn giữ vị thế độc tôn tuyệt đối, các đội bóng Ý vẫn tiếp tục ghi dấu ấn đậm nét. AC Milan có thêm những lần đăng quang Champions League dưới thời Carlo Ancelotti, nổi bật là trận chung kết lịch sử lội ngược dòng trước Liverpool năm 2007 để trả món nợ năm 2005. Juventus duy trì sự ổn định đáng kinh ngạc, dù không thể lên đỉnh châu Âu nhưng liên tục vào sâu và góp mặt ở các trận chung kết Champions League.
Đỉnh cao của giai đoạn này phải kể đến cú ăn ba lịch sử của Inter Milan dưới sự dẫn dắt của Jose Mourinho vào năm 2010. Nerazzurri đã vượt qua những đối thủ sừng sỏ nhất châu Âu để đăng quang Champions League, Serie A và Coppa Italia, tái khẳng định sức mạnh của bóng đá Ý vào thời điểm nhiều người nghi ngờ về sự sa sút của nó.
Hình ảnh đội hình Inter Milan ăn mừng cú ăn ba lịch sử năm 2010 tại Madrid cùng HLV Mourinho
Tuy nhiên, thập niên 2010 chứng kiến sự đi xuống tương đối của các đại diện Serie A tại Champions League. Sự trỗi dậy mạnh mẽ về tài chính và chuyên môn của các câu lạc bộ Anh và Tây Ban Nha, cùng với những vấn đề nội tại của bóng đá Ý (sân vận động cũ kỹ, khó khăn tài chính) đã khiến các đội bóng Ý gặp nhiều khó khăn hơn trong việc cạnh tranh ở đỉnh cao. Juventus là đầu tàu duy trì sức cạnh tranh với nhiều lần vào chung kết Champions League, nhưng đều thất bại ở trận đấu cuối cùng.
Juventus đối đầu quyết liệt với đối thủ trong một trận chung kết UEFA Champions League đầy kịch tính
Dù vậy, không thể nói bóng đá Ý đã hoàn toàn mất đi vị thế. AS Roma đã tạo nên cơn địa chấn khi vào đến bán kết Champions League 2018 sau màn lội ngược dòng không tưởng trước Barcelona. Napoli dưới thời Sarri và sau này là Spalletti cũng trình diễn lối chơi tấn công quyến rũ và trở thành một thế lực đáng gờm. Atalanta nổi lên như một hiện tượng thú vị với lối đá tấn công cống hiến và liên tục gây khó khăn cho các ông lớn.
Gần đây, các đội bóng Ý đang cho thấy dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ trên đấu trường châu lục, đặc biệt là ở các giải đấu hạng hai và ba. AS Roma của Jose Mourinho đã giành chức vô địch UEFA Europa Conference League đầu tiên trong lịch sử vào năm 2022, mang về chiếc cúp châu Âu đầu tiên cho câu lạc bộ sau hơn 60 năm. Mùa giải 2022-2023 chứng kiến sự thành công vang dội khi có tới 3 đại diện Ý vào chung kết cả 3 cúp châu Âu (Inter Milan ở Champions League, AS Roma ở Europa League và Fiorentina ở Conference League), dù không thể giành chiến thắng cuối cùng ở C1 và C3. Và mùa giải 2023-2024, Atalanta đã làm nên lịch sử khi đánh bại Bayer Leverkusen bất bại để đăng quang Europa League.
Các cầu thủ AS Roma hoặc Atalanta ăn mừng chức vô địch Europa Conference League hoặc Europa League gần đây
Câu Chuyện Về Các đội Bóng Ý Tại Các Giải đấu Châu Âu là một hành trình dài đầy biến động, phản ánh sự kiêu hãnh, chiến thuật bậc thầy, những ngôi sao kiệt xuất và cả những giai đoạn khó khăn. Dù không còn ở đỉnh cao tuyệt đối như quá khứ, Calcio vẫn luôn là một phần không thể thiếu của bản đồ bóng đá châu Âu, với niềm đam mê và khát vọng chinh phục vinh quang luôn cháy bỏng. Lịch sử hào hùng là điểm tựa, và hiện tại đang chứng kiến những nỗ lực không ngừng để tìm lại vị thế vốn có trên đấu trường danh giá nhất lục địa già.
