Mùa giải Ligue 1 2021-2022 đã đi vào lịch sử không chỉ bởi sự xuất hiện của siêu sao Lionel Messi tại Paris Saint-Germain mà còn bởi những chuyển biến chiến thuật đáng chú ý và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Giải đấu hàng đầu nước Pháp chứng kiến sự đa dạng trong cách tiếp cận trận đấu, từ những hệ thống phòng ngự chặt chẽ đến lối chơi tấn công phóng khoáng, tạo nên một bức tranh chiến thuật phong phú.
Một trong những xu hướng nổi bật là sự lên ngôi của các hệ thống phòng ngự 3 trung vệ (hoặc 5 hậu vệ khi phòng ngự). Các đội như Lens (với sơ đồ 3-4-1-2 đặc trưng dưới thời Franck Haise) hay Strasbourg (thường xuyên vận hành 3-5-2 hoặc 5-3-2) đã gặt hái thành công nhất định với cách bố trí này. Hệ thống này cho phép các đội bóng tận dụng tối đa chiều rộng sân với các wing-back dâng cao, đồng thời đảm bảo sự chắc chắn ở khu vực trung lộ với ba trung vệ. Sự linh hoạt trong việc chuyển đổi trạng thái từ phòng ngự sang tấn công và ngược lại là chìa khóa của sơ đồ này.
Bên cạnh đó, sơ đồ 4-3-3 và các biến thể của nó như 4-2-3-1 vẫn được nhiều đội bóng ưa chuộng, đặc biệt là các câu lạc bộ lớn như PSG hay Lyon. PSG dưới thời Mauricio Pochettino, dù sở hữu bộ ba tấn công siêu hạng Messi – Neymar – Mbappé, lại thường xuyên gặp khó khăn trong việc cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Áp lực phải tích hợp những ngôi sao lớn vào một hệ thống vận hành trơn tru là một bài toán không hề đơn giản. Đội bóng thủ đô Paris thường dựa vào khoảnh khắc lóe sáng của các cá nhân hơn là một lối chơi tập thể được định hình rõ ràng, đặc biệt trong các pha chuyển trạng thái và pressing tầm cao.
Hình ảnh bộ ba tấn công Messi Neymar Mbappé phối hợp trên hàng công PSG tại Ligue 1 mùa giải 2021-2022
Ngược lại, Marseille dưới sự dẫn dắt của Jorge Sampaoli lại trình diễn một thứ bóng đá giàu năng lượng, pressing quyết liệt và linh hoạt trong chiến thuật. Sampaoli không ngần ngại thay đổi sơ đồ chiến thuật ngay trong trận đấu, từ 4-3-3 sang 3-4-3 hoặc các biến thể khác, tùy thuộc vào đối thủ và diễn biến trên sân. Lối chơi của Marseille đòi hỏi cường độ hoạt động rất cao từ các cầu thủ, tập trung vào việc đoạt bóng nhanh chóng bên phần sân đối phương và tổ chức tấn công tốc độ.
Sự xuất hiện của Lionel Messi chắc chắn là thay đổi lớn nhất mùa giải. Ngoài những đóng góp trực tiếp về bàn thắng và kiến tạo, sự có mặt của anh buộc các đối thủ phải có những điều chỉnh chiến thuật đặc biệt khi đối đầu với PSG. Các đội thường bố trí phòng ngự lùi sâu hơn, tập trung đông quân số ở khu vực trung lộ để hạn chế không gian hoạt động của Messi và các vệ tinh xung quanh. Điều này đôi khi tạo ra khoảng trống ở hai biên, nhưng đó là sự đánh đổi mà nhiều đội chấp nhận.
Christophe Galtier, sau khi giúp Lille vô địch mùa trước, chuyển đến Nice và tiếp tục xây dựng một đội bóng có tổ chức tốt, kỷ luật và hiệu quả. Nice dưới thời Galtier thường chơi với sơ đồ 4-4-2 hoặc 4-2-3-1, chú trọng sự chắc chắn nơi hàng phòng ngự và chuyển đổi trạng thái nhanh. Khác với Marseille của Sampaoli, Nice của Galtier thực dụng hơn, không cần kiểm soát bóng vượt trội nhưng luôn biết cách tận dụng cơ hội.
Một tình huống phòng ngự chặt và phản công nhanh của một đội bóng tại Ligue 1 mùa giải 2021-2022
Xu hướng pressing tầm cao cũng được nhiều đội bóng áp dụng, dù mức độ và cách thức khác nhau. Rennes dưới thời Bruno Génésio là một ví dụ điển hình cho lối chơi tấn công chủ động, pressing ngay từ phần sân đối phương để giành lại bóng và tạo cơ hội. Sự đồng bộ trong việc di chuyển và gây áp lực của cả đội là yếu tố then chốt để chiến thuật này phát huy hiệu quả.
Nhìn chung, mùa giải Ligue 1 2021-2022 là một sân khấu đa dạng về mặt chiến thuật. Sự xuất hiện của các ngôi sao lớn như Messi, những HLV tài năng với triết lý riêng biệt như Galtier, Sampaoli, Haise, cùng sự vươn lên của các đội bóng có bản sắc chiến thuật rõ ràng đã tạo nên một mùa giải hấp dẫn. Các đội bóng ngày càng chú trọng hơn đến việc xây dựng lối chơi tập thể, linh hoạt thay đổi sơ đồ và chiến thuật để thích ứng với từng đối thủ, cho thấy sự phát triển không ngừng về mặt chuyên môn của giải đấu. Sự cân bằng giữa các trường phái bóng đá, từ thực dụng đến tấn công cống hiến, đã làm nên nét đặc sắc cho Ligue 1 trong mùa giải này.
