Ronald Koeman đến Barcelona vào mùa hè năm 2020 trong một bối cảnh đầy biến động, sau thất bại lịch sử 2-8 trước Bayern Munich ở Champions League. Nhiệm vụ của chiến lược gia người Hà Lan không gì khác ngoài việc tái thiết đội bóng, đặc biệt là thực hiện những thay đổi mạnh mẽ trong đội hình đang già cỗi và thiếu cân bằng. Thời kỳ của Koeman, dù ngắn ngủi và đầy sóng gió, đã chứng kiến những điều chỉnh đáng kể về mặt nhân sự, chiến thuật và vai trò của các cầu thủ.
Một trong những dấu ấn đậm nét nhất của Koeman là cuộc cải tổ nhân sự quyết liệt. Ngay khi nhậm chức, ông đã thẳng tay loại bỏ những công thần không còn phù hợp với kế hoạch, bao gồm Luis Suarez, Ivan Rakitic và Arturo Vidal. Đây là những quyết định gây tranh cãi nhưng cần thiết để giảm quỹ lương và tạo không gian cho những gương mặt mới. Đồng thời, Barcelona cũng đón về một số tân binh như Sergino Dest, Miralem Pjanic, mặc dù không phải tất cả đều thành công như mong đợi.
Huấn luyện viên Ronald Koeman đang chỉ đạo chiến thuật cho các cầu thủ trong một trận đấu của Barcelona
Quan trọng hơn cả việc mua sắm, Koeman đã mạnh dạn trao cơ hội cho các tài năng trẻ từ lò La Masia hoặc mới được đôn lên đội một. Pedri, dù được chiêu mộ trước đó, đã thực sự bùng nổ dưới thời Koeman và trở thành trụ cột không thể thay thế ở hàng tiền vệ khi mới 18 tuổi. Ronald Araujo cũng chiếm được suất đá chính ở vị trí trung vệ nhờ sự mạnh mẽ và chắc chắn. Oscar Mingueza cũng được sử dụng thường xuyên ở hàng thủ. Giai đoạn cuối của Koeman còn chứng kiến sự ra mắt ấn tượng của Gavi và Nico Gonzalez, những người sau này tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Sự tin tưởng vào các cầu thủ trẻ là một di sản tích cực mà Koeman để lại.
Tài năng trẻ Pedri và Ronald Araujo thi đấu nổi bật trong đội hình Barcelona dưới thời huấn luyện viên Ronald Koeman
Về mặt chiến thuật, Koeman đã thể hiện sự linh hoạt và không ngại thay đổi. Ông từ bỏ sơ đồ 4-3-3 truyền thống đã gắn bó với Barcelona trong nhiều năm để thử nghiệm hệ thống 4-2-3-1. Trong sơ đồ này, Lionel Messi thường được bố trí đá như một “số 9 ảo” hoặc hộ công, phía sau là bộ ba tấn công. Frenkie de Jong được đẩy lên đá cặp tiền vệ trung tâm cùng Sergio Busquets, có xu hướng dâng cao tham gia tấn công nhiều hơn. Tuy nhiên, hệ thống này bộc lộ nhiều vấn đề, đặc biệt là khả năng phòng ngự và sự kết nối giữa các tuyến.
Sau giai đoạn đầu mùa giải không mấy thành công với 4-2-3-1, Koeman tiếp tục điều chỉnh và chuyển sang sơ đồ 3-5-2 (hoặc các biến thể như 3-4-3). Hệ thống này giúp gia cố hàng thủ với ba trung vệ, đồng thời tận dụng khả năng lên công về thủ của các wing-back như Jordi Alba và Sergino Dest. Frenkie de Jong có thời điểm còn được kéo về đá trung vệ lệch trái và chơi rất ấn tượng. Sơ đồ 3 hậu vệ đã mang lại sự cân bằng tốt hơn cho Barcelona trong giai đoạn hai của mùa giải 2020-2021, giúp họ cạnh tranh chức vô địch La Liga đến những vòng cuối và giành được Cúp Nhà vua Tây Ban Nha.
Sơ đồ chiến thuật 3-5-2 được Ronald Koeman áp dụng cho đội hình Barcelona nhằm tối ưu hóa nhân sự
Sự thay đổi chiến thuật cũng dẫn đến sự điều chỉnh vai trò của một số cầu thủ chủ chốt. Frenkie de Jong trở nên toàn diện hơn, thể hiện khả năng ở cả vai trò tiền vệ box-to-box lẫn trung vệ. Pedri từ một tài năng tiềm năng trở thành nhạc trưởng tương lai. Antoine Griezmann, dù vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm sự ổn định, cũng có những giai đoạn chơi tốt khi được bố trí hợp lý hơn trong hệ thống của Koeman. Ngay cả Lionel Messi, dù vẫn là linh hồn của đội bóng, cũng phải thích nghi với những yêu cầu chiến thuật mới.
Tuy nhiên, những thay đổi của Koeman không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả bền vững. Sự ra đi của Messi vào mùa hè 2021 đã giáng một đòn mạnh vào kế hoạch của ông. Đội hình Barcelona mùa giải 2021-2022 bộc lộ rõ sự thiếu chiều sâu và chất lượng ở nhiều vị trí. Lối chơi trở nên thiếu bản sắc, dễ bị bắt bài và kết quả trên sân cỏ ngày càng tệ đi, dẫn đến việc Koeman bị sa thải vào tháng 10 năm 2021.
Nhìn lại, giai đoạn Ronald Koeman dẫn dắt Barcelona là một thời kỳ đầy biến động với những thay đổi sâu sắc trong đội hình. Ông đã mạnh tay cải tổ nhân sự, đặt nền móng cho sự phát triển của nhiều tài năng trẻ và không ngại thử nghiệm các hệ thống chiến thuật khác nhau. Dù kết quả cuối cùng không như mong đợi và còn nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận Koeman đã tạo ra những sự dịch chuyển quan trọng, định hình phần nào bộ khung đội hình Barcelona trong giai đoạn chuyển giao đầy khó khăn.
